بررسی خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره گیاهان چای کوهی، کاسنی، پنیرک، گزنه، قدومه

استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده های حاصل از آن ها، نقش این گیاهان را در چرخه اقتصادی پر رنگ تر کرده است به طوری که مصرف رو به افزایش آن ها، تنها به کشورهای در حال توسعه محدود نشده بلکه در کشورهای توسعه یافته نیز جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند. کشور ما به لحاظ تنوع جغرافیایی و اقلیمی، گونه های گیاهی متنوعی در آن رویش دارند که از این میان بیش از 7500 گونه گیاهی، فلور غالب را تشکیل می دهند که تعداد بسیار زیادی از آن ها شامل گیاهان دارویی می شوند بنابراین مطالعه بر روی مواد موثره گیاهان دارویی فلور طبیعی ایران، امری ضروری می باشد. گیاهان آروماتیک، به دسته ای از گیاهان اطلاق می شود که حاوی ترکیبات معطر و یا به عبارتی اسانس می باشند. بسیاری از ترکیبات آروماتیک موجود در گیاهان، دارای فعالیت های آنتی اکسیدانی و دارویی می باشند و برگ ها و گل های این گیاهان، به طور گسترده ای در طب سنتی و رایحه درمانی استفاده می شوند. گیاهان دارویی، علاوه بر داشتن اسانس و عطر به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی ترکیبات فنولی و داشتن فواید سلامتی مورد توجه می باشند. ترکیبات فنولیک، جز متابولیت های ثانویه هستند که در انواع گیاهان یافت می شوند حدود 8000 – 4000 ترکیب در بین ترکیبات فنولیک شناسایی شده اند که محصولات ثانویه و جانبی متابولیسم گیاهان می باشند و نقش اساسی این ترکیبات در گیاهان، حفاظت از گیاهان در برابر استرس های رادیکال های آزاد ایجاد شده تحت شرایط فتوسنتز و اشعه ماورابنفش می باشد ترکیبات فنولیک، شامل فلاونوئیدها و فنولیک اسیدها تا فنولیک های با وزن مولکولی بالا، یعنی تانن ها می باشند فلاونوئیدها، فراوان ترین گروه آنتی اکسیدان های طبیعی را شامل می شوند که قادرند در محدوده گسترده ای از سیستم ها، فعالیت آنتی اکسیدانی داشته باشند. اکثر مواد غذایی مورد استفاده انسان دارای مقادیر متفاوتی چربی می باشند که از لحاظ ساختار شیمیایی و ویژگی های عملکردی از یکدیگر متفاوتند. علاوه بر این، فرآیندهای شیمیایی و آنزیمی که در صنعت به کار برده می شوند منجر به ایجاد لیپیدهای جدید و تغییریافته می شوند. هر ترکیبی که گسترش تندی ناشی از اکسیداسیون را به تاخیر انداخته یا ممانعت نماید آنتی اکسیدان نامیده می شود. افزودن آنتی اکسیدان، باعث افزایش طول مدت نگهداری و جلوگیری از افت ارزش تغذیه ای محصول می شود عمل یک آنتی اکسیدان، به تاخیر انداختن اکسیداسیون یک ماده آلی می باشد تا به این ترتیب عمر مفید یا ماندگاری آن ماده افزایش یابد. در میان آنتی اکسیدان ها، ترکیبات فنولیکی از همه موثرتر می باشند، این ترکیبات به خوبی اتم هیدروژن را اهدا نموده، همچنین حد واسط رادیکالی آن ها به واسطه رزونانس پایدار می باشند استفاده از اجزای گیاهی و عصاره استخراجی حاصل از آن ها، برای جلوگیری از فساد اکسیداتیوی در مواد غذایی از زمان های بسیار قبل آزمایش شده است جایگزینی آنتی اکسیدان های سنتزی با انواع طبیعی، دارای مزایایی بسیاری می باشد. در این پروژه، عصاره گیاهان چای کوهی، کاسنی، قدومه، پنیرک و گزنه توسط متانول 80 % استخراج گردید سپس میزان کل ترکیبات فنولیکی و فلاونوئیدها اندازه گیری شد. خواص آنتی اکسیدانی عصاره ها با دو مدل سیستم به دام انداختن رادیکال آزاد dpph و مدل سیستم احیاکنندگی بررسی شد. در مرحله بعد خواص ضد میکروبی آن ها، بر علیه باکتری های اشریشیا کلی، استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریامونوسیتوژنز، استافیلوکوکس اورئوس و گونه های قارچی پنی سیلیوم ایتالیکوم و رودوترولا با دو روش دیسک دیفوزیون و ول دیفوزیون بررسی شد. نتایج بررسی قدرت آنتی اکسیدانی عصاره ها، به وسیله مدل سیستم قدرت احیاکنندگی نشان داد که عصاره ها از قدرت احیاکنندگی خوبی برخوردارند و قادرند وضعیت اکسیداسیون – احیاء فلزات را تغییر داده و باعث کاهش عمل کاتالیزوری آن ها شوند. توانایی عصاره ها در به دام انداختن و غیر فعال نمودن رادیکال های آزاد، به وسیله مدل سیستم dpph نشان داده می شود. عصاره ها در این مدل سیستم نیز قدرت آنتی اکسیدانی مناسبی از خود نشان دادند. نتایج آزمون های سنجش خاصیت ضد میکروبی عصاره ها، نشان دهنده وجود خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی در این عصاره ها بود.